De koning zullen kleine kinderen zeggen. Maar lichaamstaalexperts konden tijdens het voorlezen van de troonrede duidelijk zien dat Zijne Majesteit de plannen voor 2025 niet allemaal van harte voorlas.
De baas, dat ben ik natuurlijk zei onze nieuwe premier onlangs toen gevraagd werd wie er nu eigenlijk de echte baas is. Terecht werd hij gecorrigeerd door Geert Wilders: niet de minister-president, maar de Tweede Kamer is het hoogste orgaan in onze parlementaire democratie.
Frans Timmermans wees bij de Algemene Beschouwingen naar Wilders en zei: de schaduwpremier, de man die aan de touwtjes trekt zit daar! Eigenlijk wel raar toch, dat de vraag wie de baas is in Nederland zo lastig te beantwoorden is. Het is dus niet vanzelfsprekend voor iedereen duidelijk wie dat dan is. De eer die aan die functie verbonden is, of laten we zeggen de heerlijkheid neemt daardoor wel af en in Nederland is het droevig gesteld met respect voor het hoogste gezag.
Het thema voor vanmiddag: want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid volgt in het bekende Onze Vader na zes beden. We hebben daar zojuist over gehoord van dominee Groen. Aan mij is gevraagd om daar een politieke toepassing van te maken.
Het thema waar we vandaag bij stil staan bevat eigenlijk drie kernwoorden: Koninkrijk, kracht en heerlijkheid. Het woord koninkrijk staat voor de soevereine heerschappij van God, kracht is een ander woord voor macht en duidt op Gods ultieme vermogen om Zijn wil en heerschappij tot stand te brengen en heerlijkheid kun je ook lezen als glorie, zeg maar de erkenning van Zijn macht en heerschappij.
U voelt wel dat we het hier over totaal andere begrippen hebben dan die van toepassing zijn op aardse machthebbers.
Laten we eens nadenken over het eerste begrip: soevereine heerschappij, de mogelijkheid om onafhankelijk van andere machthebbers besluiten te nemen. Het kabinet beschikt niet in de verte over soevereine heerschappij.
Neem de minister van Landbouw die zo graag dingen anders zou willen doen voor de agrarische sector, maar tot de ontdekking is gekomen dat Nederland op heel veel onderwerpen in de landbouw de soevereiniteit heeft overgedragen naar Brussel.
Of neem het kabinet als geheel. Leunend op een ruime meerderheid in de Tweede Kamer moet dit Kabinet met de pet in de hand langs een aantal kleine partijen bedelen om steun in de Eerste Kamer. Zo heeft senator Peter Schalk van de SGP waarschijnlijk de sleutel in handen voor het al dan niet doorgaan van de noodwet voor de asielcrisis.
Nee van soevereiniteit is geen enkele sprake. De soevereine natiestaat is van drie kanten uitgehold, er zijn bevoegdheden in Brussel terecht gekomen, er zijn bevoegdheden gedecentraliseerd naar gemeenten, provincies of ze zijn overgedragen naar onafhankelijke instituties. Niet bepaald soevereine heerschappij.
Ook van het tweede begrip kracht of macht als het ultieme vermogen om de wil tot stand te brengen is geen sprake in onze regering. Met het trias politica model zijn de machten verdeeld over een wetgevende, uitvoerende macht en rechterlijke macht. Die drie delen houden elkaar in balans en vormen soms ook elkaars tegenmacht. Om nog maar te zwijgen van de oneindige wirwar aan regels en jurisprudentie die onze samenleving vleugellam lijken te maken. Er is een systeem gecreëerd waar niemand meer de regie op heeft. Niemand lijkt dit te kunnen doorbreken. De hele stikstofcrisis is bijvoorbeeld ontstaan doordat de rechter in 2019 de overheid terugfloot. Of neem de discussie over demonstratierecht: de minister gaat niet over het Openbaar Ministerie of de politie.
Macht heeft ook gezag nodig om te kunnen bestaan en ik heb onaangename gevoel dat er sprake is van een sluipend betonrot in het gezag van de overheid. De hang naar ultieme vrijheid tast dat overheidsgezag aan: de geest van de Franse revolutie: geen God en geen meester!
We zien dat ook bij verkiezingen. Die kennen steeds extremere uitslagen, veroorzaakt door de onrustige zoektocht van de kiezer naar de nieuwe leider die hun behoeften in het hier en nu vervult. Even snel laat dezelfde kiezer de gekozene weer vallen als die behoefte niet direct en onverkort wordt ingevuld. Bestuurders worden op die manier geleid door de grillen van de kiezer en komen niet toe aan het geven van zo vurig gewenste leiding.
Hoewel ik Lang niet alle denkbeelden van Plato hier zou willen bejubelen, laat hij in zijn inmiddels 2400 jaar oude meesterwerk “Politeia” merken dat hij de risico’s en kwetsbaarheden van een democratie heel goed doorziet: Men bewondert leiders die zich als ondergeschikten gedragen. Onder zulke omstandigheden moet de vrijheid toch onvermijdelijk extreme vormen aannemen.”
Dan het derde begrip: heerlijkheid, glorie en erkenning van macht. Glorie is in onze samenleving nog louter weggelegd voor sporthelden, YouTubers en artiesten. Dat hebben we kunnen zien rond de recnte Olympische Spelen, de winnaars worden bejubeld en hun prestaties worden tot mythische proporties uitvergroot.
Je hoeft X en andere social media maar te openen om te lezen en te horen hoe over de politieke machthebbers wordt gesproken. Tot het bot worden ze aangevallen en beledigd, tot op de enkels worden ze afgezaagd. Aangevallen op hun woorden, hun uiterlijke kenmerken en zelfs op hun privéleven.
Samenvattend zou je kunnen denken het is een treurige boel in ons koninkrijk. Het is slecht gesteld met de soevereiniteit, de macht en de heerlijkheid van ons landsbestuur. Je zou er somber van worden.
En dan moet je daarin als politicus van de SGP je werk doen. De partij met een theocratisch ideaal. Het ideaal van de ultieme Godsregering. Hoe ver is het van daar…? Zou je bijna zeggen. Dat zal nooit gebeuren… toch?
Hoe bijzonder steekt dan de bede waar we vandaag bij stil staan hier tegen af: daar straalt de zekerheid en de bewondering van af. Want van U is het Koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid is eigenlijk ook een echo, een antwoord. Kijk maar naar de eerdere bede: Uw koninkrijk kome, uw wil, lees uw macht geschiede. Dat is uitgesproken als een diepe wens. En een paar beden later is daar al het stellige antwoord: want van U is het Koninkrijk en de kracht. Een wens is nog onvoltooid, maar deze bede is de bevestiging. De zekerheid dat God de soevereine heerser is niet alleen van Zijn hemels koninkrijk, maar ook van dit aardse koninkrijk. En dat Hij dat doet met kracht en al Zijn heerlijkheid.
Daarom hoeven de actuele omstandigheden en het scherpe signaal van Plato niet tot somberheid te stemmen. We hoeven niet te streven naar een theocratische heilstaat, we Leven al onder het theocratische bestuur van de almachtige God. „Door Mij heersen de heersers”, lezen we in Spreuken 8. Deze wereld is Zijn Koninkrijk. Hem loopt niets uit de hand, niet in Nederland, niet in Israël of Gaza, niet in Oekraïne of Rusland. In de hele wereld niet, sterker nog nog geen haar kan er van ons hoofd vallen zonder Zijn wil. En natuurlijk is dit een gebroken wereld, maar wel onder Zijn soevereine heerschappij en Hij heeft het ultieme vermogen om Zijn wil te doen en Hij krijgt ook de erkenning, de eer en de heerlijkheid en de glorie daarvoor. Van een koor van engelen en Zijn gezaligden die al mogen juichen voor Zijn troon. En laten wij ons dagelijks voegen in dat koor met die prachtige bede want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid.
André Flach is lid van de Tweede Kamer voor de SGP. Dit is zijn toespraak tijdens de residentiepauzedienst op 15 oktober 2024 in de Waalse Kerk in Den Haag.