Vriendschappelijk omgaan met Joden valt voor de Palestijnse Autoriteit onder het normaliseren van de situatie en dat is strafbaar. Toch komen Palestijnen soms feestvieren in een Israëlische loofhut. Ontmoeting kan verzoening teweegbrengen.
Er kunnen mooie en grote dingen gebeuren als mensen die fundamenteel van elkaar verschillen – of denken te verschillen – elkaar ontmoeten, elkaars taal leren spreken en bereid zijn van elkaar te leren. Als voormalig wetenschapper weet ik dat grote ontdekkingen in de wetenschap meestal gebeuren op de grensvlakken van vakgebieden, waar verschillende beelden van de werkelijkheid elkaar ontmoeten.
Maar ook in de Bijbel zien we de kracht van ontmoetingen tussen verschillen. Als in het boek Handelingen de apostel Paulus voor het eerst de oversteek van Klein-Azië naar Europa maakt, is hij niet alleen. Hij neemt Timotheüs mee, de zoon van een Joodse moeder en een Griekse vader. En waarschijnlijk voegde Lukas zich ook bij hen, zo concluderen sommige geleerden uit de wisseling van persoonsvormen (van ”zij” naar ”wij”) in Handelingen 16. Met zijn drieën waagden ze de oversteek vanuit Troas naar Filippi: Lukas, een Griek en bekeerde heiden, de Joods-Griekse Timotheüs en de Joodse Paulus, zoon van een Farizeeër. Precies het juiste team was aanwezig voor het oversteken van de diepe kloof tussen het Joodse denken en het Griekse denken.
Geen standsverschil
Het moet een ware ”clash of civilizations” geweest zijn, die Joodse Farizeeër in de straten van Macedonië. Maar zie welke grote dingen deze wonderlijke botsing van culturen ons gebracht heeft. Dit wonderlijk samengestelde team vormde de basis voor een van de grootste revoluties in de wereldgeschiedenis. Het bracht het idee van menselijke gelijkwaardigheid: Jood of Griek, man of vrouw, vrij of slaaf. Voor God is er geen standsverschil. Wij staan allen voor die Ene, de Eeuwige. De heiligheid van het leven, diep gegraveerd in de Thora en het joodse denken, bracht het idee van beschermwaardigheid toen het samenkleurde met het Griekse individu. En jezelf niet hoger achten dan de ander gaf een nieuwe vorm van samenleven, waarmee de vroeg-christelijke gemeenten zich zichtbaar onderscheidden van de toen overheersende cultuur. Deze gemeenschappelijke manier van leven in vrede was zo krachtig, dat velen zich aansloten.
De kracht van ontmoeting. Het doet me denken aan de reis naar Israël die we als voltallige ChristenUnie-fractie begin deze maand maakten. We zijn als ChristenUnie diep doordrongen van de complexiteit van het conflict in het Heilige Land en we hadden daarom ontmoetingen met mensen van alle kanten: Palestijnse jongeren, Arabische christenen, Druzen op de Golan, Joden in de zogenoemde ”settlements” en Joden en Palestijnse Arabieren die gewoon samenwerken in bedrijven aan beide kanten van de ”groene lijn”.
Zo hopeloos als de situatie soms lijkt vanuit politiek en diplomatiek oogpunt, zo hoopvol waren de menselijke ontmoetingen op kleine schaal. In het bijzonder daar waar we neerzaten met Joden en Arabieren samen: openhartige gesprekken, waarbij de politieke onoplosbaarheid van het probleem zich mengde met begrip van mens tot mens.
Strafbaar
Het verlangen naar ontmoeting vergt moed. De burgemeester van een van de Joodse dorpen nabij Bethlehem die we bezochten, weigert een hek om zijn dorp te zetten. Een risico? Zeker. We weten hoe gevoelig de aanwezigheid van dat dorp ligt. Maar zo komt het dat af en toe de mensen uit de omliggende Arabische dorpen op visite komen bij hem, om koffie te drinken en zelfs feest te vieren in zijn loofhut tijdens Loofhuttenfeest.
Moedige mensen aan beide kanten. Want als de Palestijnen tijdens de koffie met de burgemeester foto’s maken, en die foto’s plaatsen op sociale media, dan worden ze opgepakt en drie dagen vastgezet – en soms gemarteld. Vriendschappelijk omgaan met Joden valt voor de Palestijnse Autoriteit onder het normaliseren van de situatie en dat is strafbaar. In vrede samenleven knaagt aan de machtsbasis van het handjevol miljardairs die van het onderdrukken van Palestijnen hun verdienmodel hebben gemaakt. De politiek probeert hoopvolle ontmoetingen onmogelijk te maken.
Optimistischer
Alles afwegende ben ik dankzij onze fractiereis toch optimistischer geworden. Ik heb mensen gezien, en vooral jonge mensen, die ervoor kiezen de oversteek te maken naar de andere cultuur. Joden en Arabieren blijken op de grond veel meer begrip voor elkaar te hebben dan hun politici ons willen doen geloven.
De ChristenUnie pleit al jaren voor het ondersteunen van kleinschalige verzoeningsinitiatieven die gebaseerd zijn op ontmoeting. Laten we daar volop en sterker mee doorgaan, in het geloof dat Shalom ontstaat daar waar mensen de moed en het verlangen hebben elkaar ten diepste te ontmoeten.
In de Waalse kerk in Den Haag wordt elke derde dinsdag van de maand een residentiepauzedienst gehouden. Een predikant spreekt een meditatie uit, waarna een politicus van een christelijke partij een toespraak houdt. Deze toespraak is van Eppo Bruins, Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie.