In de Waalse kerk in Den Haag wordt iedere derde dinsdag van de maand een residentiepauzedienst gehouden. Een predikant spreekt een meditatie uit, waarna een politicus van een van de christelijke partijen een toespraak houdt. Deze toespraak is van Roel Kuiper (CU).
Politiek en goedheid, is dat een combinatie? Wat is er goed aan een politiek die door nalatig toezicht mensenlevens in gevaar brengt, zoals bij de flatbrand in Londen? Wat is er goed aan een permissief drugsbeleid, waardoor vele jongeren hun leven ruïneren? We zien politici die handelen uit eigenbelang, „graaiende bestuurders.” Wat is hier ”goed”? Kan de politiek, in de vorm van het werk van bestuurders, parlementen en regeringen, iets beginnen met dit begrip?
Er zijn politieke theorieën die stellen dat we het in de politiek helemaal niet over goedheid moeten hebben. Liberale theorieën zeggen dat de politiek zo’n norm niet voor iedereen kan vaststellen. Iedereen heeft zo zijn eigen idee over wat goed is of gelukkig maakt, de overheid kan niet een van die ideeën over het goede leven omarmen, laat staan dwingend opleggen. De overheid is er om recht en orde te bewaren, de overheid is geen geluksmachine.
Wie Romeinen 13 leest, zou kunnen denken dat de Bijbel dit ook zo ziet. Daar wordt van de overheid gezegd dat ze het zwaard draagt en boosdoeners straft. Er wordt over goedheid gesproken, maar dat betreft het handelen van u en mij, van burgers. Wij worden opgeroepen om het goede te doen, want dan hoeven we die grimmige overheid niet te vrezen. Maar er staat nog iets bij: de overheid is er „u ten goede.” De overheid is er voor ons welzijn en zal zich daarom moeten oriënteren op een idee van het goede. Het gaat in de Bijbel wel degelijk om het goede voor heel de samenleving.
Dit ”gemeenschappelijk goede” wordt wel aangeduid met de Latijnse term ”bonum commune”. De gerechtigheid en de orde die overheidspersonen hebben te brengen, moeten resulteren in het gemeenschappelijk goede. Vandaag zouden we dit begrip vertalen met ”algemeen belang”, of nog beter: ”algemeen welzijn”. Politici dienen zich in te zetten voor het welzijn voor allen. Mensen vragen zich echter af of overheden het algemeen welzijn wel echt dienen. Wat is er gebeurd met de kwaliteit van voorzieningen, met veiligheid en bescherming, met de kloof tussen arm en rijk?
Er is een tijd geweest waarin gedacht werd dat de markt het maar van de overheid moest overnemen. Publieke diensten, toezicht en uitvoering werden in handen gelegd van private bedrijven die goedkoper konden werken en hoe dan ook het aandeelhoudersbelang dienden. Maar juist daardoor heeft de burger zich nog meer in de steek gelaten gevoeld.
De Bijbel gaat ons erin voor dat overheden het welzijn in de samenleving hebben te behartigen. Rijkdom en armoede zijn vraagstukken van de overheid. De veiligheid van mensen is een taak van de overheid. Welvaart en welzijn heeft ze op het oog. De Bijbel heeft daar een heel mooi woord voor: ”Sjalom”. Sjalom gaat niet alleen over vrede, maar ook over rechtvaardigheid, vrijheid, goedheid. Als God Zelf in het land woont, ontmoeten goedertierenheid en trouw elkaar en zullen gerechtigheid en vrede elkaar kussen (Psalm 85:11). Dat is sjalom.
Kunnen overheden dit in een gebroken wereld bewerken? Gezegend het land waarin een overheid hier althans voor wil werken. Laat ze zich inzetten voor een wereld waarin mensen veilig zijn, in vrede kunnen leven en gezinnen kunnen stichten, waar het leven beschermd en niet voortijdig beëindigd wordt, waar Gods schepping gerespecteerd wordt en haar vrucht draagt. Een wereld die tot ontplooiing kan komen, zoals God het bedoeld heeft.
De Bijbel roept ons op om het goede te doen voor alle mensen. In de Bijbel en de christelijke ethiek gaat het over naastenliefde en het belang van anderen. De westerse democratieën, met hun aandacht voor het algemeen belang en het welzijn van allen, zijn ook in dit opzicht gebouwd op christelijke waarden en normen. Die ”goedheid” is kostbaar en vraagt dagelijks onderhoud. Christenen moeten in hun levensstijl of gedrag niet uitstralen dat zij vooral hun eigenbelang op het oog hebben.
De politiek is soms een toonbeeld van bedrog, doortraptheid en slechtheid. In de politiek kun je je karakter vaak moeilijk verbergen. Wat in de mens zit, wordt openbaar. Daarom heeft de politiek mensen nodig van goede wil, die het goede doen en goede trouw tonen. Zij raken aan het verlangen dat in ieder hart sluimert. Het verlangen naar goedheid in de samenleving, het verlangen naar een wereld waarin gerechtigheid woont. Laten we ons daar als christenen blijvend voor inzetten.
De auteur is fractievoorzitter van de ChristenUnie in de Eerste Kamer.