Tag: 2013

In de Waalse Kerk in Den Haag wordt iedere derde dinsdag van de maand een residentiepauzedienst gehouden. Een Haagse predikant spreekt een meditatie uit, waarna een politicus van een van de christelijke partijen een toespraak houdt. Deze toespraak is van Elbert Dijkgraaf (SGP).

Als ik op zondag naar mijn kerk rijd in het grote Rotterdam, huiver ik soms vanbinnen. De weg die ik volg, rijdt prima door. Er rijden namelijk nauwelijks auto’s. Maar als ik kijk naar de rijbaan er dwars op, zie ik grote files. Mammon heeft zijn tempel opengesteld. En terwijl in Gods huis de grootste rijkdom gratis te krijgen is, staan er rijen voor de kassa’s in het Alexandrium.

Een pragmatisch politicus zal zeggen: „Dat is de werkelijkheid in 2013. Wen er maar aan.” Een principieel politicus zal zeggen: „De winkels horen dicht op zondag! En elk politiek middel is geoorloofd om dat te bereiken.”

Als iemand tegen mij zegt: „Ik ben een principieel denker.” Dan zal ik zeggen: „Prachtig! Zonder principes wordt het niks. Dan krijgen we het pragmatisme van een partij uit de jaren zestig. Dat loopt op niets uit.”

Maar als je principieel wilt denken, maak het jezelf dan niet te makkelijk. Vanuit je studeerkamer is het mogelijk om heel principieel te redeneren. Maar dat verandert snel in het strelen van je eigen ego en eigen zuiverheid.

Het gaat mis als je de huidige politieke situatie verheft tot norm. Maar tegelijkertijd kun je als gereformeerd theocraat niet altijd het absolute willen. Maar als theocraat mag je wel het uiterste zoeken. Als je daarbij maar uitgaat van een werkelijkheid waarin de zonde diepe voren heeft getrokken.

Vergelijk het met een opstandige puberzoon. Zolang hij van zijn vader houdt, kan zijn vader hem met kracht tot de orde roepen. Maar als de liefde verloren is gegaan, verwordt tot de orde roepen vaak tot het verder uiteendrijven van vader en zoon. Tact is dan nodig. Herstel van vertrouwen. Hernieuwde liefde. En dan ontstaat opnieuw het klimaat waar niet alleen het mogelijke, maar ook het ideale bereikt zou kunnen worden.

De meeste Nederlanders hebben er geen enkel besef van dat God lief te hebben boven alles het grote gebod is. Dat komt doordat ze op zondag totaal andere dingen doen dan goed voor hen is. Daar moeten we tegen strijden. Het is niet moeilijk om de staf te breken over al die mensen die letterlijk en figuurlijk spotten met God en zijn geboden. Argumenten en Bijbelteksten genoeg om libertijnen mee om de oren te slaan. Maar moet je dat ook doen?

Soms wel, inderdaad. Maar niet altijd. Niet als je met die staf mensen van je af slaat in plaats van dat je ze trekt naar de boodschap van het heil. Dan ben je juist averechts bezig. De mensen kunnen zich immers vrij eenvoudig afkeren van een dergelijke preek. Als er mogelijkheden worden geboden, moet je in ieder geval proberen op een verantwoorde manier verslechtering tegen te gaan.

Een mooi voorbeeld is de SGP-fractie in het Gelderse Doetinchem. Die liep zich het vuur uit de sloffen om ervoor te zorgen dat er geen uitbreiding van het aantal koopzondagen kwam. Men vroeg via enquêtes wat bevolking, werknemers en winkeliers ervan vonden. In meerderheid zagen die er niets in. Dat hielp om anderen te overtuigen. Uiteindelijk won men twee weken geleden het pleit met zestien tegen veertien stemmen. Tegen alle verwachtingen in. Zelfs GroenLinks en een PvdA’er stemden tegen uitbreiding. Waarom? Omdat argumenten hen overtuigd hadden. Dat is duurzamer dan via slinkse wegen of machtspolitiek dezelfde uitkomst afpersen.

Zulke successen mogen er niet voor zorgen dat we op onze lauweren gaan rusten. Hoewel even stilstaan bij de ontvangen zegen op het werk natuurlijk niet alleen mag, maar ook moet. Maar dan opnieuw de hand aan de ploeg. Het ideale moet namelijk wél nagestreefd blijven worden.

Dan kunnen we als politici niet zonder de dienaren van het Woord. Al was het alleen al omdat wij politici, gelukkig, op zondag niet mogen werken. Maar veel dieper gaat het. De kerken worden opgeroepen mee te strijden met de wapenrusting Gods. Kerk en staat strijden samen. Op zondag onder aanvoering van de kerk, doordeweeks samen optrekkend. Als we duurzame verbetering willen, dan zal bekering nodig zijn. Zonder overtuiging, geen overbuiging.

Nog even terug naar mijn autorit naar de kerk. Ik zie de files staan richting het Alexandrium; de eindeloze rijen voor de kassa’s. Ik huiver. Maar uiteindelijk verjaag ik die huiver en neem mij voor om des te harder te strijden voor Gods geboden. Ik gun dat winkelend publiek hun nieuwe bed wel. Maar nog vele malen meer gun ik hun de rust die alleen te vinden is in Gods eeuwige waarheid. Dan blijven winkels dicht. Dan hoor ik in de verte opkomend gezang: „Dan ga ik op tot Gods altaren, Tot God, mijn God, de bron van vreugd.”

De auteur is Kamerlid voor de SGP.

In de Waalse Kerk in Den Haag wordt iedere derde dinsdag van de maand een residentiepauzedienst gehouden. Een Haagse predikant spreekt een meditatie uit, waarna een politicus van een van de christelijke partijen een toespraak houdt. Deze toespraak is van Kees van der Staaij (SGP).

Nehemia moet opkrassen en de muur moet gesloopt worden. Daar is de hele oppositie het roerend over eens. Sanballat, de stadhouder van Samaria, vindt het. Tobia uit Ammon pleit ervoor, en Gesem uit het gebied ten zuiden van Juda sluit zich erbij aan. Zij zijn woedend: als die muur er komt, gaat hun machtspositie eraan!

Met slinkse politieke spelletjes proberen ze de bouw te verijdelen. Ze maken het bouwproject belachelijk. Ze komen met valse beschuldigingen tegen Nehemia. Ze beweren dat hij gewoon een opstand tegen de Perzische koning aan het voorbereiden is.

Ze proberen linksom of rechtsom de bouwplannen te dwarsbomen of te vertragen. Dat doen ze met intimiderende brieven en herhaalde uitnodigingen voor een rondetafelgesprek. Ze zeggen: „Kom nou toch eens praten, Nehemia!”

Nehemia trapt er niet in. Hij laat zich niet van de wijs brengen. Hij doorziet de politieke spelletjes. Nehemia weet dat er een geestelijke strijd achter zit. Hij beproeft de geesten of ze uit God zijn.

Deze geschiedenis is brandend actueel. Christenen in politiek en bestuur moeten niet naïef zijn. Ze moeten politieke spelletjes ontmaskeren. Ze moeten de doorwerking van de zonde onderkennen. Ze moeten de schijnwerpers van het Woord plaatsen op de gebeurtenissen van vandaag.

Laat ik het toepassen op de actuele politiek. Vorige week hadden we het in de Tweede Kamer over het burgerinitiatief ”Sloop de muur”, dat zich keert tegen het veiligheidshek dat Israël heeft geplaatst om niets en niemand ontziende terroristen tegen te houden. We kunnen spitsvondige debatten voeren over de braafste uitleg van het internationaal recht, maar dan peilen we niet diep genoeg. Een studeerkamerdebat doet geen recht aan de bittere werkelijkheid van blinde haat tegen Israël. Aan die werkelijkheid kunnen en willen we niet voorbijgaan. Daarom moeten de gerechtvaardigde veiligheidsbelangen van Israël voorop staan.

Wie zich wil laten leiden door het Woord van God moet wars zijn van politieke spelletjes. Die moet zelfs spelbreker durven zijn! Woord met een grote W staat haaks op politiek met een kleine p. Politieke spelletjes staan voor oneerlijkheid, onoprechtheid, afbrekend. Als we in de spiegel van het Woord kijken, zien we iets héél anders. Dan zien we de oproep om eerlijk te zijn, oprecht, opbouwend. Dát zijn vruchten van de Geest.

Juist als we rekening moet houden met tegenstand en tegenwerking, zoals Nehemia, is het des te meer van belang dat wij geen misstappen begaan. Dan moeten wij juist níét meedoen aan politieke spelletjes. Geloof maar dat de vijanden van Nehemia hebben gekeken of ze iets op zijn gedrag konden aanmerken.

Kun je als christen nog wel politicus, kun je nog wel bestuurder zijn, als je ziet welke politieke spelletjes er allemaal gespeeld worden? Nehemia laat zien dat het kan. Hij zoekt zijn kracht bij God – bidden en bouwen gaan hand in hand. Zo’n houding, zo’n gebedsleven maakt immuun voor politieke spelletjes.

Bovendien was hij een integer en professioneel bestuurder. Hij maakte goede plannen en doordacht strategieën. Daar is niets mis mee, integendeel. Hij voelde goed aan wanneer de tijd rijp was om zijn plannen te verwezenlijken en hield koers. Juist daarom was hij geen speelbal van de politiek van zijn dagen. Nehemia liet zich niet ontmoedigen door tegenstand. Niet omdat hij zelf zo goed en zo slim was. Maar omdat hij z’n antwoord klaar had als Sanballat en Tobia en Gesem hem weer eens vroegen: „Waar ben je toch mee bezig?”

Dan antwoordde hij vol vertrouwen: „De God van de hemel, Die zal het ons doen gelukken!” Zo was het! Zó’n vertrouwen geeft een ongelooflijke rust en ontspanning.

De auteur is lid van de Tweede Kamer voor de SGP.

In de Waalse kerk in Den Haag wordt iedere derde dinsdag van de maand een residentiepauzedienst gehouden. Een predikant spreekt een meditatie uit, waarna een politicus een toespraak houdt. Deze toespraak is van dr. R. Bisschop.

„Alleen treedt toch niet op als partijman, maar doe juist zo, alsof er geen tegenstellingen zijn, ja, alsof het onmogelijk is dat iemand iets tegen zou hebben op datgene wat jij voorstaat. Partijen zullen zichzelf vernietigen. De waarheid gaat rustig, bescheiden, ernstig, zacht haar gang, doet goed, stoort zich nergens aan en zondigt niet tegen de liefde, die ieder welgezind is, en die zich verwondert dat anderen niet willen wat zij wil. Zij is met haar goud niet verlegen.” Zo schreef de bekende Nederlandse theoloog Hermann Friedrich Kohlbrugge rond 1850 aan zijn goede vriend Johannes Wichelhaus, hoogleraar theologie in het Duitse Halle.

De laatste maanden heb ik als jong Kamerlid nogal eens aan dit citaat moeten denken. Uiteraard realiseer ik me dat we Kohlbrugges advies aan zijn jongere vriend moeten lezen in de context van de toenmalige theologische en kerkelijke verhoudingen in Duitsland, en dat zijn raadgevingen dus geen politieke adviezen waren. Maar toch, zouden deze wijze raadgevingen, met inachtneming van de onderscheiden terreinen van kerk en overheid, ook geen bredere betekenis kunnen hebben, en bijvoorbeeld van toepassing zijn op de huidige politieke en bestuurlijke verhoudingen?

Wees geen partijman, partijen zullen zichzelf vernietigen – is het niet zo dat het nastreven van eigenbelang, partijbelang of oppositie de stabiliteit van het openbaar bestuur en van het algemene welzijn bedreigt?

Doe alsof er geen tegenstellingen zijn, alsof het onmogelijk is dat iemand iets tegen zou hebben op datgene wat jij voorstaat – maken polarisatie, oppositie en politieke spelletjes als zodanig de verwarring niet alleen maar groter en de tegenstellingen scherper?

Volg de waarheid, die rustig, bescheiden, ernstig en zacht haar gang gaat – geldt ook niet voor het politieke leven dat de overwinning niet behaald wordt door handig politiek opereren, door kracht of geweld, maar dat alleen Gods Geest harten kan overtuigen?

Kohlbrugges adviezen herinneren aan het optreden van Nehemia, aan de tijd van de wederopbouw van de Joods natie, toen de ballingschap van het Joodse volk voorbij was. Ze zijn als de troffel die het bouwende volk moest hanteren: constructief, opbouwend, samenbindend.

Ze herinneren ook aan Jeremia, aan de tijd toen de ballingschap van het Godsvolk nog maar net begonnen was. Zoek de vrede van de stad waarheen u de Heere gevankelijk heeft doen wegvoeren en bid voor haar, schrijft Jeremia aan de ballingen in Babel, want in haar vrede zult ú vrede hebben.

Zet je, niet alleen als politicus, maar in elke maatschappelijke positie, in voor de publieke gerechtigheid, gebaseerd op Gods Woord, dat ook –of misschien wel: juist– in deze verwarrende tijden van crisis en verharding voluit zeggingskracht heeft. Beijver je, gedreven door de liefde van Christus voor verloren zondaren, om de waarheid te dienen en je naaste te redden.

Dat is de eerste, expliciete les die ik uit Kohlbrugges adviezen zou willen trekken, met als metafoor de troffel.

Ja maar, hoe kan dat dan? De fundamenten van de publieke moraal worden openlijk aangetast. Klassiek-christelijke waarden moeten plaatsmaken voor nieuwe interpretaties van grondrechten en mensenrechten, voor vrijheid en voor gelijkheid. Maar hoezeer die op zich ook van waarde kunnen zijn, ze zijn volstrekt ontoereikend om de publieke moraal hecht te funderen. Als een democratie niet gevoed wordt door hogere waarden dan die van de autonome menselijke wil, is haar lot bezegeld; dan is ze tot de ondergang gedoemd – zoals de eminente historicus Van Deursen terecht waarschuwde.

Nehemia rustte zijn volk ook toe met een zwaard om Gods zaak –toen concreet: de wederopbouw van Jeruzalem– te verdedigen tegen kwaadwillende krachten. Zo is de overheid door God gegeven als een weerhoudende macht die de doorwerking van het kwaad moet tegengaan.

Kohlbrugge bedoelde met zijn advies aan Wichelhaus niet dat deze het zwaard van de Geest maar in de schede zou moeten laten. Integendeel, op zijn plaats en op zijn wijze moet hij strijden voor de waarheid. Echter nooit gedreven door partijbelang, maar in de dienst van Gods Koninkrijk en met de middelen die daartoe behoren.

Dat is de tweede, impliciete les die ik uit Kohlbrugges adviezen zou willen trekken, waarbij het zwaard als metafoor kan dienen.

Zo komen troffel en zwaard bijeen: bouwen en beschermen. Dat is onze taak. Werkend vanuit het besef dat we allen deel uitmaken van de geestelijke strijd die gaande is tussen het rijk van de duisternis en het rijk van het licht. Een strijd die zal duren tot de terugkomst van onze Heere Jezus Christus.

Wij leven in de tussentijd. De strijd is al gewonnen, maar in verlangende afwachting van Zijn tweede komst moeten we zowel de troffel als het zwaard hanteren. Waarbij geldt: de vreze des Heeren is het beginsel der wijsheid. Ora et labora!

De auteur is Kamerlid voor de SGP.

Benedictus XVI treedt morgen terug als paus. Zijn laatste theologische uiteenzetting was typisch rooms-katholiek, waarbij hij de roomse traditie teruglas in de Bijbel, aldus dr. Leonardo de Chirico.

De wereld was geschokt toen Benedictus XVI zijn aftreden als paus van de Rooms-Katholieke Kerk aankondigde. Eeuwenlang was het niet gebeurd dat een paus aftrad. Tot hun dood bleven zij in hun ambt. De paus deed zijn aankondiging in het Latijn, niet echt de voertaal van vandaag. Journalisten haastten zich naar latinisten om er zeker van te zijn dat zij zich niet vergisten, alvorens ze het nieuws de wereldkundig maakten.

Paus Ratzinger deed iets opvallend nieuws, maar hij deed het op een erg ouderwetse manier. Zelfs bij een van zijn laatste handelingen als paus was hij zowel modern als traditioneel. Daarin herkennen we de rooms-katholieke manier van doen: de traditie hooghouden, maar tegelijkertijd voortdurend veranderen.

De laatste ”lectio” (een soort theologische meditatie) die Ratzinger op 8 februari gaf aan een groep studenten van het grootseminarie in Rome geeft een goed zicht op zijn loopbaan als paus. Het was niet zijn laatste toespraak als paus, maar wel zijn laatste theologische uiteenzetting voordat hij zich terugtrekt. In zekere zin is deze lectio een soort prisma waarin heel zijn onderwijs uit de Bijbel in een notendop gezien kan worden.

De tekst was 1 Petrus 1:3-5, een heel compacte tekst vol theologische rijkdom. Benedictus XVI gebruikte al zijn catechetische vaardigheden om hem uit te leggen. Zijn commentaar is grondig, zoals je mag verwachten van een eersteklas theoloog. Toch laat het duidelijk de speciale rooms-katholieke mix zien van Bijbeluitleg.

Encycliek

Bij de introductie van de brief stelt Ratzinger dat het gaat om de „eerste encycliek” die de plaatsbekleder van Christus aan de kerk stuurde. Een encycliek is in het algemeen gesproken een rondzendbrief, maar technisch gesproken is het een brief die de paus stuurt aan bisschoppen, geestelijken, gelovigen en mensen van goede wil en die handelt over leerstellige en/of pastorale thema’s.

Vanaf 1740 sturen pausen regelmatig encyclieken. In ieder geval is het dus historisch gezien niet correct om 1 Petrus met een pauselijke term te beschrijven van 1700 jaar later. Zelfs als we de algemene betekenis van het woord encycliek (rondzendbrief) nemen, werd 1 Petrus niet als eerste nieuwtestamentische tekst geschreven. Paulus’ eerste brief aan de Thessalonicensen is waarschijnlijke het vroegste document van het Nieuwe Testament. Dus al voor Petrus zijn eerste brief schreef, waren er andere apostolische brieven.

Achter deze historische details zit de boodschap die Benedictus wil overdragen van een voortgaande continuïteit tussen Petrus die zijn brief schrijft en toekomstige pausen die hun encyclieken schrijven. De paus verbindt de Bijbelse brief aan moderne encyclieken en Petrus aan moderne pausen. Deze claim is hermeneutisch geladen met de rooms-katholieke uitleg van Petrus’ ambt en successie, maar komt niet op uit de tekst van de Schrift zelf.

Plaatsbekleder

Het is ook niet toevallig dat Benedictus XVI in zijn lectio spreekt over Petrus als ”plaatsbekleder van Christus”. Nadat hij terecht gememoreerd heeft aan de wijze waarop Petrus zichzelf introduceert als apostel, vervolgt hij met te zeggen dat Petrus aangesteld was als „de eerste apostel, de plaatsbekleder van Christus.” Petrus schreef vanuit Rome (het ”Babylon” uit 5:13), wat volgens de paus theologische betekenis heeft. Als plaatsbekleder van Christus en gezien zijn wereldwijde ambt gaf Petrus eerst leiding aan de Joodse kerk (Jeruzalem) en uiteindelijk aan de kerk uit de heidenen (Rome).

De titel ”plaatsbekleder” komt niet bij Petrus zelf vandaan. De apostel spreekt over zichzelf als ouderling tussen andere ouderlingen, een mede-ouderling (5:1). De tekst geeft geen enkele aanwijzing dat Petrus de titel ”plaatsbekleder” zou hebben ontvangen, wat dat ook moge betekenen. Petrus denkt niet over zichzelf als iets wat zijn mede-ouderlingen niet zijn.

Het is zelfs zo dat Petrus het hele volk van God beschrijft als „een uitverkoren geslacht, een koninklijk priesterdom, een heilig volk” dat geroepen is om de deugden van God te verkondigen. Het feit dat Petrus Rome definieert als Babylon kan weleens een apocalyptische betekenis hebben in plaats van dat het een verwijzing is naar zijn wereldwijde eerste pausschap. Weer is Ratzingers interpretatie geladen met betekenissen die behoren tot de rooms-katholieke traditie, maar niet kunnen worden teruggevonden in de tekst van de Schrift.

Er zit veel wijsheid in Benedictus’ laatste lectio over 1 Petrus. Maar het is wel een wijsheid die voortkomt uit bepaalde rooms-katholieke vooronderstellingen die bepalend zijn voor zijn manier van lezen en die niet door de Schrift zelf wordt geleid.

De auteur is theoloog en vicevoorzitter van de Evangelische Alliantie Italië.